Kultur sanat

TURHAL VE ÇEVRESİNİN GELENEK GÖRENEK
TÖRELERİ VE KÜLTÜRÜ


İlçemiz Turhal 1930'lu yıllardan önce gelenek ve göreneklerine bağlı küçük bir bucak iken, 1934 yılında Şeker Fabrikasının açılması ilçenin yaşamını etkileyen en önemli olaydır. Yöre ürünlerinin değerlendirilmesi aynı zamanda geniş bir kesime ilk kez tarım dışında çalışma olanağı sağlamıştır. Turhal kırsal kesimden göçlerle kısa zamanda önemli bir kent görünümünü almış, Bucakken 1944'de ilçe yapılmıştır.
Ancak, toprağın verimliliğine karşın tarımın geleneksel yöntemlerle sürdürülmesi hızlı nüfus artışı yöre yaşamında önemli güçlükler yaratmıştır. Ormanların bilinçsizce tüketilmesi, kolluk güçleriyle sürtüşmelerde bu döneme rastlar. 1950'lerde tarımın makineleşmesi, kırsal kesim yaşamını etkileyen temel öğe olmuştur. Hızlı nüfus artışıyla topraklar bölünmüş, topraksız aileler çoğalmış, toprak düzeninin uğraş biçimini sanayi'ye yönlendirmiş Turhal, yörede sanayi merkezi olmuş bununla birlikte, Tokat, Amasya ve Zile ilçesi yakınlığı ile Turhal ticaret merkezi haline gelmiştir.
Turhal'a dışardan göç, sanayi nin gelişmesi, ticaretin artması ve genç nüfusun yetiştirilmesi eğitimi ayrı ve özenli eğitim olarak belirmiştir. Eğitim kurumlarının Halk evlerinin etkinlikleri olanakları geniş ilgi görmüştür. Turhal 1970'lere gelindiğinde yoğun bir toplumsal farklılaşma ile birlikte modern bir ilçe görünümüne bürünmüştür.
Gelenek, görenek, töreler geçmişteki maddi olanaklarına, yaşam biçimlerine toplumsal konumlarına göre daha farklı bir duruma gelmiştir.

 

TURHAL VE ÇEVRESİNDE HALK MÜZİGİ SAZLARI VE GELENEKSEL HALK OYUNLARI, FOLKLÖR

HALK MÜZİGİ SAZLARI: Yörede tezeneli sazlardan divan, bağlama, cura, çöğür, üflemeli sazlardan dilli kaval ve düdük, kaba ve orta boy zurna, yaylılardan kemane ve kemençe, vurmalılardan davul, tef, kaşık, zil, zilli maşa çalınır. .
GELENEKSEL HALK OYUNLARI: İlçe halay bölgesindedir; ancak karşılamalarda oynanır. Halaylar; ağırlama ve yeldirme bölümlerinden oluşur. Semah gibi toplu oyunlar oynandığı gibi tek oynanan oyunlarda vardır. Turhal da oynanan oyunlardan bazıları şunlardır.
HANIM KIZLAR: Kızlı erkekli karşılıklı türkü söyleyerek davul zurna eşliğinde oynanır.
HOŞ BİLEZİK: Kızlı erkekli düğünlerin en önde gelen oyunudur.
LALELİM OYUNU: Davul zurnayla kızlı erkekli oynanır.
GARKIN (KARGİN) HALAY: Yalnız erkekler tarafından davul zuma eşliğinde oynanır.
SAMAH (İT BİLMEZ) OYUNU: Kızlı erkekli oynanır. Kızlar bir daire çizerek davul zurna ritmine uyarak dönerler, erkeklerde aynı şekilde onları takip ederler.
TOKAT AĞIRLAMASI: Kızlı erkekli üç kademe, ağırlama, yanlama ve yelleme şeklinde değişik figürlerle oynanır.

TURHAL DA FOLKLOR

Folklor, kısaca halk kültürü demektir. yani halkın ta öteden beri sosyal, kültürel, siyasal ve ekonomik yaşamı içerisinde oluşturduğu ve günümüze kadar getirdiği örf, adet ve ananelerinin toplamıdır. Nişanlar, düğünler, kına geceleri, bayramlar, güreşler, at yarışları, maniler, deyişler, türküler, halaylar, misafir. ağırlamalar, cenaze törenleri ve buna benzer gibi olaylarda izlenen yolların, yöntemlerin her biri halk kültürümüzün, folklorumuzun birer parçasıdır.Folklor araştırmalarını, gerek Türkiye genelinde, gerekse iller, ilçeler ve köyler bazında bilimsel yöntemler kullanarak yapan insan ve kuruluşlar yok denecek kadar azdır. Bunların çoğu da finanse edilmediklerinden, desteklenmediklerinden çalışmalarını yarıda bırakmak zorunda kalmışlardır. Tokat yöremizde ilk folklor araştırmasını kendisini her zaman rahmetle andığımız ve anacağımız değerli ustamız MUZAFFER SARISÖZEN yapmıştır.
Günümüzde bazı Türk Halk Müziği sanatçıları repertuarlarını zenginleştirmek için, mani, deyiş, türkü araştırması yapmışlarsa da, bunların araştırmalarının çoğu kendilerinde kalmıştır. Yani yazılı basına, kitaplara dergilere ve gazetelere azı yansımıştır. Yada hiç yansımamıştır.
Bu konuda araştırma yapılmakta oldukça geç kalınıyor. Gelişen bilim ve teknoloji insan ve toplum yaşamını alt üst ediyor. Folklor değerlerimiz siliniyor, revizyona uğruyor ve bir toz bulutu gibi ufuktan hızla kayboluyor. Bazı düğünlerimizde, nişanlarımızda, kına gecelerimizde gördüklerim şu; Genç kuşak insanımız Avrupa müziği ile rock yada pop dansları oynuyor. Bundan batı müziğine, oyununa yada yabancı ulusların folkloruna karşı olduğum anlaşılmasın. Kendi insanımızın öncelikli görevi, kendi folklorunu yaşatmak olmalı bence.
Bu durumda hepimiz, bir yerlerde yanlışlar yapıyoruz gibime geliyor. Gelişmelere ayak mı uyduramıyoruz? sosyal kültürel yaşamımızı çağa mı ayak uyduramıyoruz? Genç insanımız bu yüzden mi bizleri gerilerde bırakıyor?


TURHAL DA HALKOYUNLARI ÇALIŞMALARI:

Devlet 1970'li yıllarda halkoyunlarına sistematik bir şekilde yaklaşım gösterip, çalışmaları yönlendirip, destek olmaya başlamıştır. Bu ilgi ağının yurt geneline yansıması 1980'li yıllara kadar ancak olmuştur. Turhal'a yansıması ise 1983'lü yılları bulmuştur. Turhal Halk Eğitim Merkezi bu konuda ayrı bir ilgi göstererek, tüm gençleri, ilkokulları bu çalışmanın içine sokmuştur. Kısaca şunu demek mümkündür; Turhal Tokat yöremizin halkoyunları çalışmasında bir otoritedir, 8-10 yıldır.Turhal'ımızda, halkoyunu sevgisi çocuklarımız ve gençlerimiz arasında oldukça ilgi görmüş ve yaygın bir şekilde öğrenilmiştir. Bu ilgi, ise, hızla devam etmektedir. Tokat ilimiz ve ilçelerimizde yaklaşık 60-70 tane halkoyunumuz vardır. Bunların hepsi bilinmekte ve oynanmaktadır. Bu yüzdendir ki, düğünlerimiz halaylarımızla ayrı bir renk kazanmakta ve coşkulu olmaktadır.
 

TÜRKÜLERİMİZ

Turhal ilçemizde genellikle yöresel türküler söylenmekte dir. Turhal'ın kendi türküsü ise, Mendilim allanıyor, türküsüdür.

MENDİLİM ALLANIYOR
Mendilim allanıyor Allanıp Sallanıyor.
Seversen bir güzel sev Öptükçe ballanıyor
Kız mendil oyalıda mendil Kaldır kolların indir
Her sözlerin yalandır Gir koynuma mandır

Birde, sözlerini bir Turhallının yazdığı ve rahmetli CEM KARACA'nın okuduğu NAMUS BELASINA nın ikinci kıtası Turhal'ı ifade etmektedir.

NAMUS BELASI
Biz hepimiz bir hallı Turhallıyız
Yüz bin kere tövbe eder, gene şarap içeriz
At bizim, avrat bizim, silah bizim, şan bizim
Namus belasına kardeş aldığımız can bizim

RİVAYETE GÖRE RAHMETLİ CEM KARACANIN OKUDUĞU BU TÜRKÜ NAMUS UĞRUNA İŞLENEN BİR CİNAYET SONUCU SÖYLENMİŞTİR. GENE RİVAYETE GÖRE CEM KARACA TURHAL CEZAEVİNE YOLU DÜŞTÜĞÜNDE BU TÜRKÜYÜ OKUMUŞTUR. 
GİYİM KUŞAM

Çevre etkileşiminin yaygın ve yoğun olduğu ilçede giyim kuşam Önemli değişime uğramıştır. 18. ve 19. yüzyılların temel uğraşılarından dokumacılık yöre giyimini de biçimlendirmiştir. Geleneksel giysilerden zıvga, aba, kadınlarda cepken, önlük ve yazmalar genellikle el tezgahlarında dokunan kumaşlardan dikilmekteydi. Dokumacılığın önemini yitirmesi Cumhuriyet döneminin yasal düzenlemeleri, çevre etkileşimi ve toplumsal değişimle geleneksel giysilerin önemlice bir bölümünü ortadan kaldırmıştır.
 

Turhal Ağzı Deyimler

İyi niyetle yardımcı olunan, ama sonunda zarar görülen işler için: Adam sandım eşeği, alnıma vurdu çifteyi, denir.
Durumuna uygun olmayan işlerle uğraşanlar için: Eşiği yok, yer süpürür, deyimi kullanılır.
Baltası kütükten çıkmak, çıkmazdaki bir işini yoluna koymak anlamındadır. .
Derisine sığmamak, çok kızmak, köpürmek anlamında kullanılır.
Dokuz koyunun doymadığı yerde, dokuz araba ot yolmak, en elverişsiz
durumlardan bile kendine çıkar sağlamak anlamındadır. Öbür yörelerdeki, Sinekten yağ çıkarmak deyiminin yerini tutar.
Döşeğine oturmak, sanatını öğrenip ele almak anlamında söylenir.
Çalışıp kazanmak: El vurup etek savurmak, deyimiyle anlatılır. Gözü düşmek, imrenip bakakalmayı dile getirir.

TURHAL VE YÖRESİNDEKİ ATA SÖZLERİ

Anaya asi gelen onmaz, anaya verilen değeri dile getirir.
Arkanı ya bir bağa ver ya bir beye, kimi işlerde başarılı olabilmek için sağlam bir dayanağa gerek olacağını vurgular.
Deliye yer ver eline bel ver, akılsız kişilerden en olmayacak işlerin bile beklenebileceğini anlatır.
Başkasına güvenerek yola çıkmanın, kişiye zarar getirebileceği: Ele güvenenin kazığı kıra çakılır atasözüyle dile getirilir.
kur fendini, kurtar kendini, kişinin aklını, yeteneğini kullanarak düzenini kurmasını öğütler.
Her seferinde sonunda yolunu bulur, bir çözüme bağlanır anlamında: çukurunu, yel tepesini bulur, denir.
Serersen oturursun, önceden emek verir çalışırsan, iyi bir olanağa kavuşabilirsin anlamındadır.
Çiğ et çirkin görünür.. kaba davranışların olgunlaşmamışlığın, deneyimsizliğin göstergesi olduğunu dile getirir.
Çiğ et pişene kadar, pişmiş cana geçer, deneyimsiz kişi olgunluğa erişene değin, olgun kişinin görüş ve düşüncelerini özümseyip nice erdemleri kazanacağını anlatır.
Gücük az mart yaz,Samanın iyisini marta koy, koymazsan koca öküzün derisini avlaya (çengele) arta koy,Üzümü kışın dondurursan yazın ondurur, yöre insanının doğa deneyimlerini yansıtır.
Küstüğün dağın odununu yakma, benimsediğin davranışlarda bulunanlardan çıkar sağlamaya çalışma anlamında söylenir.
Atın yerine eşek bağlanmaz, yararlı ve yetenekli kişilerin yerini, değersiz kişiler alamaz anlamındadır.

Android uygulamalar uçtu gitti!

Android 25 kez okundu 11/09/2012 Salı 8 yorum yapılmış

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nulla in dui lectus, quis cursus tellus. Nulla eget lorem eu tellus rhoncus euismod. Ut sed luctus nulla. Phasellus tempor euismod erat sit amet ornare. Sed imperdiet viverra volutpat. Pellentesque mi enim, eleifend et auctor congue, vestibulum eu massa. Nunc auctor lectus quis tortor gravida convallis. Duis condimentum lacinia tellus at pretium.
Maecenas euismod erat in urna malesuada mollis. Mauris eu libero lorem. Praesent magna lorem, facilisis non euismod quis, dictum vel dolor. Morbi iaculis tellus sed ligula molestie ultrices. Fusce fringilla rutrum nunc vitae rhoncus. Aliquam erat volutpat. Nullam sollicitudin sem vitae ligula ullamcorper mollis. Sed arcu ipsum, consequat a egestas eu, convallis et neque. Morbi a mi ut lectus tincidunt congue. Mauris tempor mauris egestas ligula volutpat feugiat lacinia enim ultrices.

Aenean vitae mauris nec tellus mattis tristique non ut orci. Vestibulum adipiscing dui eget nisi elementum id suscipit risus elementum. Etiam purus risus, laoreet sit amet iaculis sit amet, semper nec elit. Quisque in dolor sed dui feugiat lacinia non vel nulla. Nulla facilisi. Proin risus massa, pellentesque sed consequat sed, iaculis sit amet ante. Suspendisse potenti. Etiam eu massa ac justo vulputate euismod.
Sed diam lectus, fermentum et consequat et, hendrerit eget ipsum. Aenean vehicula, risus non placerat blandit, nibh urna dictum augue, eu suscipit velit magna vel mi. Nam convallis erat euismod elit venenatis vitae pharetra ipsum dictum. In semper condimentum sapien, auctor lobortis leo adipiscing nec. Curabitur nec imperdiet mi. Proin consequat, enim a rhoncus adipiscing, augue ipsum consectetur eros, vel scelerisque risus sapien sit amet mi. Sed nec dapibus erat.

Praesent ornare feugiat ligula eget tempor. Sed id magna quam. Aliquam fermentum nunc eget est viverra eu commodo nunc faucibus. Maecenas vitae nulla sapien, tincidunt vulputate velit. Praesent mollis condimentum orci, vel tempor nisl aliquet eget. Pellentesque quis lectus sit amet tortor faucibus commodo ut quis odio. Aliquam suscipit pharetra eleifend.

Nereye gidecek peki?:
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Nulla in dui lectus, quis cursus tellus. Nulla eget lorem eu tellus rhoncus euismod. Ut sed luctus nulla. Phasellus tempor euismod erat sit amet ornare. Sed imperdiet viverra volutpat. Pellentesque mi enim, eleifend et auctor congue, vestibulum eu massa. Nunc auctor lectus quis tortor gravida convallis. Duis condimentum lacinia tellus at pretium.
Maecenas euismod erat in urna malesuada mollis. Mauris eu libero lorem. Praesent magna lorem, facilisis non euismod quis, dictum vel dolor. Morbi iaculis tellus sed ligula molestie ultrices. Fusce fringilla rutrum nunc vitae rhoncus. Aliquam erat volutpat. Nullam sollicitudin sem vitae ligula ullamcorper mollis. Sed arcu ipsum, consequat a egestas eu, convallis et neque. Morbi a mi ut lectus tincidunt congue. Mauris tempor mauris egestas ligula volutpat feugiat lacinia enim ultrices.

Aenean vitae mauris nec tellus mattis tristique non ut orci. Vestibulum adipiscing dui eget nisi elementum id suscipit risus elementum.

Etiam purus risus, laoreet sit amet iaculis sit amet, semper nec elit. Quisque in dolor sed dui feugiat lacinia non vel nulla. Nulla facilisi. Proin risus massa, pellentesque sed consequat sed, iaculis sit amet ante. Suspendisse potenti. Etiam eu massa ac justo vulputate euismod.
Sed diam lectus, fermentum et consequat et, hendrerit eget ipsum. Aenean vehicula, risus non placerat blandit, nibh urna dictum augue, eu suscipit velit magna vel mi. Nam convallis erat euismod elit venenatis vitae pharetra ipsum dictum. In semper condimentum sapien, auctor lobortis leo adipiscing nec. Curabitur nec imperdiet mi. Proin consequat, enim a rhoncus adipiscing, augue ipsum consectetur eros, vel scelerisque risus sapien sit amet mi. Sed nec dapibus erat.

Praesent ornare feugiat ligula eget tempor. Sed id magna quam. Aliquam fermentum nunc eget est viverra eu commodo nunc faucibus. Maecenas vitae nulla sapien, tincidunt vulputate velit. Praesent mollis condimentum orci, vel tempor nisl aliquet eget. Pellentesque quis lectus sit amet tortor faucibus commodo ut quis odio. Aliquam suscipit pharetra eleifend.

Yazar: Tugay Tekeci
Maecenas euismod erat in urna malesuada mollis. Mauris eu libero lorem. Praesent magna lorem, facilisis non euismod quis, dictum vel dolor. Morbi iaculis tellus sed ligula molestie ultrices. Fusce fringilla rutrum nunc vitae rhoncus. Aliquam erat volutpat. Nullam sollicitudin sem vitae ligula ullamcorper mollis. Sed arcu ipsum, consequat a egestas eu, convallis et neque. Morbi a mi ut lectus tincidunt congue. Mauris tempor mauris egestas ligula volutpat feugiat lacinia enim ultrices.

Bu yazıya toplam 1 yorum yazılmış, sende yorum yazmayı unutma!

Mehmet demişki;12/09/2012
Praesent ornare feugiat ligula eget tempor. Sed id magna quam. Aliquam fermentum nunc eget est viverra eu commodo nunc faucibus. Maecenas vitae nulla sapien, lectus.